Kościół Matki Bożej z Góry Karmel w Bielsku Podlaskim

---

Historia

Pierwsza drewniana świątynia, która znajdowała się przy klasztorze karmelitów trzewiczkowych, została wzniesiona w roku 1641 z funduszy marszałka nadwornego, Adama Kazanowskiego herbu Grzymała. Ten historyczny kościół ulokowano pomiędzy ówczesną ulicą Knyszyńską a Litewską. Niestety, w wyniku pożaru, który miał miejsce w 1779 roku, zarówno drewniany kościół, jak i klasztor uległy zniszczeniu.

W latach 1779–1794 postanowiono na tym miejscu zbudować nową, murowaną świątynię z klasztorem. W 1794 roku dobudowano dwie wieże. W pomoc budowy włączyli się między innymi: Izabela Branicka z Poniatowskich, znana jako „Pani Krakowska”, oraz Aleksander Bogusz, regent ziemi bielskiej. Po rozbiorach, w 1796 roku, władze pruskie znacząco ograniczyły liczbę karmelitów, a w 1802 roku całkowicie skasowały klasztor, przenosząc zakonników do Wąsosza, gdzie utworzono więzienie.

W 1851 roku, w ramach szerokiej akcji likwidacji klasztorów katolickich, ostatni zakonnicy zostali usunięci, a świątynia została zamknięta. Po budowie cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego, przeniesiono do niej wszystkie obrazy, które wcześniej zdobiły kościół karmelicki. Dnia 11 kwietnia 1864 roku, Michaił hrabia Murawjow „Wieszatiel”, ówczesny generał-gubernator litewski, postanowił przekształcić kościół w cerkiew prawosławną. W latach 1866–1920 budowla pełniła rolę cerkwi prawosławnej, znanej jako sobór Trójcy Świętej (Nowy Sobór), a wieże świątyni zostały przebudowane w stylu bizantyjskim. W tym okresie beneficjum przekazano klerowi prawosławnemu, a klasztor stał się miejscem, gdzie torturowani i mordowani byli polscy powstańcy styczniowi.

Podczas I wojny światowej, kościół został przekształcony przez władze niemieckie na magazyn zbożowy. Po odzyskaniu niepodległości, w dniu 11 listopada 1920 roku, świątynia została zrehabilitowana na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego i do 1964 roku pełniła rolę kościoła szkolnego (rektoralnego). W budynku klasztornym do 1926 roku mieścił się Areszt Powiatowy. W latach 1923–1931, dzięki staraniom księdza Ludwika Olszewskiego, ówczesnego rektora, przeprowadzono remont, który obejmował m.in. usunięcie dodatkowej wieży z czasów carskich oraz pokrycie dachu dachówką ceramiczną. Odbudowano również chór i odtworzono otwory okienne według dawnych założeń pod okiem architekta Piotra Kozińskiego z Grodna.

Między rokiem 1945 a 1957 klasztor był wykorzystywany przez Urząd Bezpieczeństwa, który ulokował tam m.in. areszt. Później mieściła się w nim poczta oraz Szkoła Muzyczna. W 1959 roku, dokonano zmian na wieżach, zamieniając kopułowe zwieńczenia na barokowe. Po 1964 roku świątynia pokarmelicka działająca jako kościół filialny parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny oraz świętego Mikołaja, zyskała samodzielną parafię, która została erygowana 11 lutego 1976 roku dekretem księdza biskupa Władysława Jędruszuka, administratora apostolskiego diecezji pińskiej.

W 1980 roku dokonano zmiany z blachy ocynkowanej na miedzianą na hełmach, a w latach 1981–1982 zwieńczenia dachu zostały pokryte również blachą miedzianą. W 1992 roku usunięto podłogę drewnianą, zastępując ją marmurową posadzką, co stanowiło zasługę księdza kanonika Wojciecha Wasaka. W tym samym roku klasztor został oficjalnie odzyskany przez parafię.

---

Oceń: Kościół Matki Bożej z Góry Karmel w Bielsku Podlaskim

---